Το σύνθημα έμεινε στην Ιστορία, το κόμμα όμως διαλύθηκε εις τα εξ ων συνετέθη, σε μια εποχή παντοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ και με μια Ν.Δ. σε κρίση μεν, αλλά πάντα υπολογίσιμη εναλλακτική δύναμη στο παιχνίδι του τότε δικομματισμού

«Είσαι follower; Γίνε μέλος!». Η φράση αυτή είναι παραλλαγή ενός θρυλικού σλόγκαν, του «Μήπως είσαι ΚΟΔΗΣΟ και δεν το ξέρεις;», που λανσαρίστηκε λίγο πριν από τις εκλογές του 1981.

Το σύνθημα έμεινε στην Ιστορία, το κόμμα όμως διαλύθηκε εις τα εξ ων συνετέθη, σε μια εποχή παντοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ και με μια Ν.Δ. σε κρίση μεν, αλλά πάντα υπολογίσιμη εναλλακτική δύναμη στο παιχνίδι του τότε δικομματισμού.

Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι και περάσαμε σε μια πολιτική διαδρομή με αναταράξεις, κρίσεις, κατάρρευση του παραδοσιακού δικομματισμού, εμφάνιση και εξαφάνιση κομμάτων – για να φτάσουμε σήμερα σε μια εποχή ψηφιακών ταχυτήτων.


Αποτέλεσμα; Στον ΣΥΡΙΖΑ, στις τελευταίες εσωκομματικές εκλογές, έπαιρνες το χρίσμα του μέλους έναντι μόλις 2 ευρώ και ψήφιζες. Με τις ευλογίες όλων -αρχής γενομένης από τον πρώην πρόεδρο του κόμματος, Αλέξη Τσίπρα, μέχρι τον Στέφανο Κασσελάκη– η πρόσβαση στην εσωκομματική κάλπη έγινε πιο εύκολη και από έναν βραδινό περίπατο. Θυμίζουμε: Στις 15 Μαΐου του 2022 για την εκλογή του ενός και μοναδικού υποψηφίου για την προεδρία του κόμματος -του Αλέξη Τσίπρα– ψήφισαν 172.000 άτομα, σύμφωνα με τα κατάστιχα του κόμματος. Κι αυτό, όταν μέχρι τότε τα καταγεγραμμένα μέλη δεν ξεπερνούσαν τις 60.000. Αυτή η ουρανοκατέβατη προσέλευση δεν στάθηκε δυνατό να ανακόψει τις εκλογικές συντριβές του ΣΥΡΙΖΑ που ακολούθησαν. Αλλά διαπιστώθηκε και κάτι άλλο. Η εντυπωσιακή προσέλευση όχι μόνο δεν έλυσε τα προβλήματα φυσιογνωμίας του κόμματος, αλλά το οδήγησε σε δύο ομάδες: Μια στενά κομματική, παγιδευμένη στην τοξικότητα και τα αδιέξοδα του ΣΥΡΙΖΑ και μια ευρύτερη, πιο χαλαρή και… απολιτίκ. Ενα υπόστρωμα, πάνω στο οποίο πάτησε ο κ. Κασσελάκης για να γίνει ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, εντυπωσιάζοντας τους followers και τα περιστασιακά μέλη των 2 ευρώ.


Το φαινόμενο βεβαίως δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ. Στην εκλογή προέδρου στο ΠΑΣΟΚ ακολουθήθηκε η ίδια μέθοδος, με αποτέλεσμα ακόμα και συμπαθούντες άλλων κομματικών χώρων να προσέλθουν στις «πράσινες» κάλπες. Ανάλογα φαινόμενα προσέλευσης είχαν διαπιστωθεί και κατά την εκλογή νέου προέδρου στη Ν.Δ. Απλώς, με τον ΣΥΡΙΖΑ η μέθοδος των «2 ευρώ» μετατράπηκε σε «επιστήμη»… Επιπλέον, η παθολογική εξάρτηση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης από τα ρεύματα των social media έγινε βούτυρο στο ψωμί του κ. Κασσελάκη, που εκμεταλλεύτηκε το πεδίο αυτό με τα προσόντα του, αλλά και με την αφθαρσία του σε σχέση με το βεβαρημένο πολιτικό μητρώο των συντρόφων του.


Με απλά λόγια, το «μέλος των 2 ευρώ» δεν πολυνοιάζεται για προγράμματα και φάλτσα για το Κυπριακό. Για πολλούς αποδείχτηκε ότι είναι η εικόνα στα media που μετράει, ακόμα και σε ένα κόμμα που μέχρι χτες θεωρούσε ότι κινείται αριστερά. Ούτε είναι οι ιδεολογίες που πιάνουν τόπο. Αυτές δέχτηκαν οριστικό και συντριπτικό χτύπημα στη χώρα μας με τη δεκαετή κρίση. Μετράει πολύ περισσότερο το ατομικό συμφέρον, η τσέπη, όπως λένε κάποιοι.


Αντίθετα, οι μεταρρυθμιστικές ατζέντες δεν ενθουσιάζουν το ευρύτερο κοινό… Συνεπώς, η προσέγγιση σε ένα κόμμα -ή μάλλον στον αρχηγό του κόμματος- αποκτά ολοένα και περισσότερο έναν ιδιότυπο «κινηματικό» χαρακτήρα. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά το σύνολο των βασικών πολιτικών κομμάτων. Αλλωστε, οι λεγόμενοι κομματικοί μηχανισμοί -και γενικότερα οι εσωκομματικές συλλογικές διαδικασίες- δεν διάγουν και τις καλύτερες των ημερών τους – κάποιοι μάλιστα θεωρούν ότι αποτελούν τροχοπέδη στην προσέγγιση ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων. Αυτό, με τη σειρά του, οδηγεί στην παντοδυναμία του προέδρου του κόμματος -γνώρισμα και παλαιότερων δεκαετιών-, που θα έλεγε κάποιος ότι πλέον αποτελεί σημείο αναφοράς για ένα κόμμα. Κι έτσι, το πολιτικό σύστημα, ενώ δείχνει να ανανεώνεται, στην πραγματικότητα δοκιμάζεται σκληρά, εφόσον μάλιστα οι μεταρρυθμιστικοί μοχλοί δεν συναντούν ευήκοα ώτα…


Η κουλτούρα του «μέλους των 2 ευρώ», πάντως, φαίνεται ότι αντανακλά ευρύτερες κοινωνικές διεργασίες, τις οποίες τα κόμματα οφείλουν -αλλά μέχρι τώρα δυσκολεύονται-να μελετήσουν. Οι μετακινήσεις ψηφοφόρων από το ένα κόμμα στο άλλο είναι όλο και πιο εντυπωσιακές, όσο και πιο δύσκολο να ανιχνευτούν. Μάλιστα, οι δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις οδήγησαν σε συντριβή τον ΣΥΡΙΖΑ εξαιτίας πρωτοφανών μαζικών μετακινήσεων ακόμα και σε «κάστρα» της Αριστεράς ή και του ΠΑΣΟΚ.


Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τις μετατοπίσεις στα δυτικά προάστια της Αθήνας ή στη Β’ Πειραιά. Εκεί όπου ο ΣΥΡΙΖΑ, πρώτος ακόμα και στις εκλογές του 2019, βρέθηκε πολλές ποσοστιαίες μονάδες πίσω από τη Ν.Δ. Εδώ βεβαίως έπαιξαν ρόλο οι πολιτικές ενίσχυσης των αδύναμων στρωμάτων από την κυβέρνηση της Ν.Δ., αλλά και η βελτίωση στις δουλειές των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.


Πιστεύει όμως κάποιος στα σοβαρά ότι έχουμε να κάνουμε με μια ιδεολογική ή προγραμματική μετατόπιση από το ένα κόμμα στο άλλο, με μόνιμα χαρακτηριστικά; Μήπως ήταν τελικά οι επιδοματικές πολιτικές -τα pass, που χλεύαζαν οι του ΣΥΡΙΖΑ, και οι επιδοτήσεις στις κρίσεις του κορονοϊού και της ενέργειας- που μέτρησαν; Και, άρα, μήπως αύριο-μεθαύριο μια πιο σφιχτή πολιτική ή μια κρίση μπορεί να ωθήσει τους ψηφοφόρους να στηρίξουν μια άλλη εναλλακτική λύση, με την ευκολία που προσέρχονται στις κομματικές κάλπες έναντι 2 ευρώ;